Biologiczne czynniki zagrożenia zawodowego wywołujące choroby odzwierzęce
Choroby odzwierzęce (zoonozy) nazywamy grupą chorób przenoszonych z organizmu zwierzęcego na organizm ludzki. Stanowią one istotne zagrożenie dla pracowników sektora produkcji zwierzęcej. Jak wynika z danych statystycznych KRUS [KRUS 2017] w 2016 roku odnotowano aż 233 chorób zakaźnych wywołanych przez zoonozy.
Patogenne drobnoustroje w środowisku pracy mogą być przenoszone przez kleszcze z rodzaju Ixodes ricinus oraz z rodzaju Dermacentor reticulatus. Ukłucie przez kleszcza który wraz ze śliną przenosi bakterie z rodzaju Borrelia burgdorferi może być konsekwencją zachorowania na Boleriozę z Lyme, która jest chorobą wielonarządową. Konsekwencją zachorowania są zmiany w układzie nerwowym, krwionośnym, stawów oraz skóry człowieka. Pierwszą oznaką zakażenia jest występowanie tak zwanego rumienia pełzającego. Oprócz boleriozy kleszcze mogą przenosić takie choroby jak: anaplazmozę granulocytarną, babeszjozę, gorączkę Q a nawet tularemię. Jak wynika z danych statystycznych KRUS w 2016 odnotowano aż 71 przypadków zachorowań na boleriozę i 1 zachorowanie na odkleszczowe zapalenie mózgu.
Weterynarze oraz hodowcy drobiu oraz pracownicy fermy świń są kolejną grupą narażenia zawodowego. W związku z ich specyfiką pracy narażeni są na wirusy ptasiej grypy z rodzaju [b12]A/H5N1, A/H757 oraz A/H753. Warto też wspomnieć o wirusach świńskiej grypy z rodzaju A/H1N1, A/H3N1 oraz A/H3N2. Ich głównym środowiskiem bytowania są fermy trzody chlewnej oraz tam, gdzie zachodzi obróbka mięsa. Głównym czynnikiem zakażenia jest kontakt bezpośredni ze zwierzętami zakażonymi tymi wirusami oraz kontakt z wydzielinami pochodzenia zwierzęcego. Wirusy ulegają zniszczeniu w temperaturze >700C. Dla człowieka nie stanowią one dużego zagrożenia, jeśli zachowana jest odpowiednia higiena sanitarna (odpowiednie mycie oraz dezynfekcja). Ponadto pracownicy ferm zwierzęcych.[/h10].
Podsumowanie: zwierzęta i zdrowie
Pracownicy sektora hodowli zwierząt w znacznym stopniu narażeni są na działanie szkodliwych czynników biologicznych. Ich specyfika pracy polega na kontakcie ze zwierzętami, a także ich wydalinami i wydzielinami, co przyczynia się do możliwości potencjalnego zachorowania na choroby odzwierzęce. Często też pracownicy wykonują czynności w niekorzystnych warunkach mikroklimatycznych w budynkach inwentarskich, co jest przyczyną rozwoju różnych patogenów przenoszących się drogą powietrzno-pyłową. Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się niekorzystnych drobnoustrojów chorobotwórczych dla człowieka należy podjąć odpowiednie działania profilaktyczne. Polegają one na likwidacji chorób odzwierzęcych (np. poprzez okresowe badania serologiczne zwierząt, usuwanie zwierząt zarażonych), stosowaniu odpowiednich środków i preparatów dezynfekujących (odpowiednio częsta deratyzacja oraz dezynsekcja), redukcji zapylenia powietrza (stosowanie wyciągów), odpowiedniej utylizacji ścieków oraz odpadów poubojowych. Ważnym elementem jest też automatyzacja i robotyzacja niektórych procesów produkcyjnych. Pozwoli to na zmniejszenie narażenia człowieka na SCB i zachowaniu odpowiednio wydajnego procesu produkcyjnego. Ponadto pracodawca powinien zapewnić niezbędne środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, zapewnić szkolenie specjalistyczne oraz szerokorozumianą profilaktykę prozdrowotną: szczepienia ochronne oraz badania okresowe.
Źródło
Chmielewski J., Galińska E., Nagas T., Trela M., Anusz K., Zagórski J. 2015. Środowiskowe zagrożenia biologiczne w praktyce weterynaryjnej. Życie Weterynaryjne, 90(6), strona 353-357
Douwes J., Thorne P., Pearce N., Heederik D. 2003b. Bioaerosol health effects and exposure assessment: progress and prospects. „Annals of Occupational Hygiene” strona 187-200
Dutkiewicz J., Górny R. 2002. Biologiczne czynniki szkodliwe dla zdrowia – klasyfikacja i kryteria oceny narażenia. Medycyna Pracy, 2002; 53; 1; 29—39
Dutkiewicz J., Pomorski Z, H., Sitkowska J., Krysinska-Traczyk E., Skórska C., Prażmo Z., Cholewa G., Wójtowicz H. 1994. Airborne microorganisms and endotoxin in animal houses. „Grana” 33: strona 85-90
Główny Urząd Statystyczny. 2017. Rocznik Statystyczny Rolnictwa. Warszawa
J. Douwes p. Thorne n. Pearce d. Heederik. 2003a. Bioaerosol Health Effects and Exposure Assessment: Progress and Prospects The Annals of Occupational Hygiene, Volume 47, Issue 3, strona 87–200
J. Dutkiewicz J., Cisak E. , Sroka J., Wójcik-Fatla A.,Zając V. 2011. Biological agents as occupational hazards – selected issues. „Annals of Agricultural and Environmental Medicine” 18: strona 286-293
J. Dutkiewicz J., Śpiewak R., Jabłonski L., Szymańska J. 2007. Biologiczne czynniki zagrożenia zawodowego. Klasyfikacja, narażone grupy zawodowe, pomiary, profilaktyka. Ad punctum, Lublin
KRUS. 2017. Wypadki i choroby zawodowe rolników oraz działania prewencyjne KRUS w 2016 roku. Warszawa
Lawniczek-Wałczyk A., Górny R. L.. 2010. Endotoxins and β-glucans as markers of microbiological contamination –characteristics, detection, and environmental exposure. „Annals of Agricultural and Environmental Medicine” 17: strona 193-208
Lisiecki K. Molekularny Dr Jekyll i Mr Hyde. “Edukacja Biologiczna i Środowiskowa” 2013, 2: strona 23-32
Ławniczek-Wałczyk A., Górny R., Gołofit-Szymczak M., Cyprowski M. 2004. Stobnicka A. Zagrożenia biologiczne związane z produkcją zwierzęcą. Bezpieczeństwo pracy 4/2014
Ławniczek-Wałczyk A., Górny R. L., Gołofit-Szymczak M., Niesler A., Wlazlo A. 2013 Occupational exposure to airborne microorganisms, endotoxins and β-glucans in poultry houses at different stages of the production cycle. „Annals of Agricultural and Environmental Medicine”, strona 259-268
Markowska-Daniel I., Pejsak Z. 2014. Afrykański pomór świń. Życie Weterynaryjne 89(3) strona 191-1296
May S., Romberger D. J., Poole J. A. 2012. Respiratory health effects of large animal farming environments. „Journal of Toxicology and Environmental Health”,strona 524-541
Osek J., Wieczorek K. 2016. Występowanie bakteryjnych chorób odzwierzęcych u ludzi oraz czynników zoonotycznych u zwierząt i w żywności w Unii Europejskiej w 2014 r. Życie Weterynaryjne 91(3), strona 193-198
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 w sprawie szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. Dz. U 2005 nr. 81 poz. 716
Soroka M., Cyprowski M., Stańczyk-Szadkowska I. 2008. Narażenie zawodowe na mykotoksyny w różnych gałęziach przemysłu. Medycyna Pracy; 59(4): strona 333-345
Świątkowska B., Hanke W., Szeszenia-Dąbrowska N. 2017. Choroby zawodowe w Polsce w 2016 r., Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Centralny Rejestr Chorób Zawodowych, Łódź
Najnowsze komentarze